“Πίτες”, συνεννοήσεις και υπόγειες διαδρομές στην Κρήτη 

Στην Κρήτη, τα πράγματα ποτέ δεν ήταν μόνο όσα βλέπει ο μέσος πολίτης. Όσα αποκαλύπτονται αυτές τις μέρες στην Εξεταστική για τον ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλώς ένα γραφειοκρατικό ή οικονομικό σκάνδαλο. Είναι μια μικρογραφία του πώς δύο κομματικά συστήματα, Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, καταφέρνουν να μοιράζουν την “πίτα” στην περιφέρεια, με τρόπο που συνδέει από τα γραφεία του Μαξίμου έως τα πιο απομακρυσμένα μιτάτα του Ψηλορείτη.

Οι συνεδριάσεις και οι αντεγκλήσεις στη Βουλή δείχνουν καθαρά δύο πράγματα:

Πρώτον, η υπόθεση δε γεννήθηκε χθες, έχει πίσω της χρόνο και σχέσεις που μετρούν χρόνια.

Δεύτερον, οι ίδιοι άνθρωποι που σήμερα εμφανίζονται ως “ευνοούμενοι” από το ένα ή το άλλο κόμμα είχαν στο παρελθόν επαφές και προσωπικές σχέσεις και με τις δύο πλευρές, εξασφαλίζοντας μερίδιο στα προνόμια και τις επιδοτήσεις. Και τώρα, όπως σε κάθε παραδοσιακή ελληνική σάγκα, ο ένας αποκαλύπτει τον άλλο και όλοι προσπαθούν να αποποιηθούν ό,τι μπορούν, όπως μπορούν. 

Το δίκτυο 

Η Κρήτη γνωρίζει καλά ότι πίσω από τα χαμόγελα και τις φιλοφρονήσεις κρύβεται ένα δίκτυο συνεργασιών και γνωριμιών. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ στο Ηράκλειο, κάποια από τα οποία βρίσκονται σε στενή επαφή με πρόσωπα που συμμετέχουν στον μηχανισμό της Περιφέρειας, διατηρούν δεσμούς με οικογένειες που “κινούν” σημαντικά συμφέροντα στο νησί.

Αυτές οι σχέσεις δεν εμφανίζονται στα φώτα της δημοσιότητας με ευθείες αναφορές σε πρόσωπα- “κλειδιά”… Εμφανίζονται όμως καθαρά μέσω των συνεργατών τους και του τρόπου που συντονίζονται σε υποψηφιότητες, συνεταιρισμούς και επιδοτήσεις.

Συνεννόηση 

Αν δει κανείς τις εξελίξεις, θα καταλάβει ότι η “άτυπη συνεννόηση” μεταξύ Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη δεν είναι θεωρητική. Άρχισε με την υποψηφιότητα ενός δημοφιλούς περιφερειάρχη, την οποία στήριξαν και τα δύο κόμματα, και συνεχίστηκε στις πιο αθέατες γωνιές της πολιτικής ζωής: σε αναπτυξιακές εταιρείες, οργανισμούς, στους συνεταιρισμούς, στις ενώσεις κτηνοτρόφων, στις συλλογικές αποφάσεις που καθορίζουν ποιος δικαιούται επιδότηση και ποιος όχι. Είναι οι “χαμηλού προφίλ” συνεργασίες, που ποτέ δεν καταγράφονται στα πρωτοσέλιδα, αλλά καθορίζουν ουσιαστικά ποιος θα πάρει την “πίτα” στα χέρια του.

Η αίσθηση που δημιουργείται είναι ότι όποιο χρώμα κι αν έχει η διανομή – “γαλάζιο” ή “πράσινο” – η “πίτα” καταλήγει στα ίδια χέρια. Και η Εξεταστική έρχεται σε αδυναμία να φωτίσει αυτές τις υπόγειες διαδρομές: ποιοι συνδέονται με ποιους, ποιοι συνεργάζονται πίσω από τις κάμερες και πώς ένας μηχανισμός που φαίνεται κατακερματισμένος λειτουργεί με τρόπο συγχρονισμένο. 

Οι “άκρες” της υπόθεσης 

Στην ουσία, η υπόθεση δεν είναι μόνο για επιδοτήσεις ή κανονισμούς. Είναι για την πολιτική και κοινωνική διαπλοκή που υπάρχει εδώ και χρόνια στην Κρήτη, για το πώς οι σχέσεις και οι δεσμοί του παρελθόντος συνεχίζουν να παίζουν ρόλο στις σημερινές αποφάσεις. Και τα στελέχη που βρίσκονται τώρα υπό το “μικροσκόπιο”, είτε μέσω της Ν.Δ., είτε μέσω του ΠΑΣΟΚ, εμφανίζονται ως εκπρόσωποι μιας “διπλής όψης”, που ξέρει να μοιράζει την “πίτα” με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο, διασφαλίζοντας ότι τα συμφέροντα παραμένουν προστατευμένα. 

Στο τέλος της ημέρας, η εικόνα που σχηματίζεται για τον “κρητικό μηχανισμό” δεν είναι απλώς πολιτική. Είναι παραπολιτική, με όλα τα χαρακτηριστικά μιας μικρής, καλά οργανωμένης κοινωνίας, όπου οι δεσμοί, οι γνωριμίες και οι συνεννοήσεις κάνουν τη διαφορά. Και όσο η “πίτα” μοιράζεται υπόγεια, τόσο οι αποκαλύψεις θα έρχονται να φωτίζουν τα αθέατα, αποκαλύπτοντας ότι ο τρόπος που διαχειρίζεται η Περιφέρεια τις υποψηφιότητες και τις επιδοτήσεις είναι αποτέλεσμα πολιτικών ισορροπιών που ξεπερνούν κατά πολύ το επίσημο σκηνικό.

Στην τελευταία φάση του σκανδάλου με τις παράνομες αγροτικές επιδοτήσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ, η υπόθεση δεν είναι απλώς οικονομική, είναι πολιτική, κοινωνική και, πάνω απ’ όλα, σκληρά τοπική.

Ο “Φραπές” ξαναέρχεται στο προσκήνιο. Ο Γιώργος Ξυλούρης, γνωστός με το παρατσούκλι “Φραπές”, καλείται εκ νέου από την Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής να καταθέσει – μετά την κατάθεση του πρώην γραμματέα της Ν.Ε. ΠΑΣΟΚ Ηρακλείου, Λάμπρου Αντωνόπουλου. 

Το θέατρο της “κάθαρσης” 

Το θέατρο της “κάθαρσης” παίρνει νέα μορφή. Ο Αντωνόπουλος, στην κατάθεσή του, παραδέχτηκε ότι υπέβαλε αίτηση ΟΣΔΕ σε Κέντρο Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ) που – όπως αποδείχθηκε από στοιχεία του φακέλου – ανήκει στον Ξυλούρη. Το “πιπεράτο”; Φέρεται ότι την επόμενη χρονιά (2021) μεταβίβασε τα δικαιώματα επιδότησης “στον γιο του Ξυλούρη” – δηλαδή στον απόγονο του “Φραπέ”. 

Ο ίδιος ο μάρτυρας, όμως – πρώην ισχυρό στέλεχος του ΠΑΣΟΚ στην Κρήτη – χαρακτήρισε τα πάντα «τυχαία», «συνεταιριστικά» και «άνευ σχέσεων»: «δε γνωρίζω κανέναν “Φραπέ”, ούτε κάποιον “Χασάπη”», είπε με έμφαση. Ισχυρίστηκε επίσης πως ουδέποτε υπέγραψε μεταβίβαση δικαιωμάτων, ότι ουδέποτε γνώριζε την ιδιοκτησιακή σύνδεση του ΚΥΔ με τον Ξυλούρη, και πως επέστρεψε – από μόνος του – τα χρήματα που είχε πάρει (για το 2020), για «λόγους ευθιξίας». 

Ωστόσο, για πολλούς στην Κρήτη – και ειδικά στο Ηράκλειο – αυτά δε μοιάζουν με “τυχαίες” επιλογές. Μοιάζουν με ψιθυριστές συνεννοήσεις, με κομματικά “παραθυράκια”, με καλοστημένα δίκτυα. Η πολιτική και τα “συμφέροντα” δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη. 

Αυτό που αποκαλύπτεται είναι ότι η κόπωση των λέξεων “φίλος”, “συνεργάτης”, “παραγωγός”, “συνεταιρισμός” πολλές φορές λειτουργεί σαν παραπέτασμα – πίσω από αυτό κρύβονται δεσμοί, μεταφορές δικαιωμάτων, αναθέσεις και… μεταβιβάσεις. Κι όταν η “πίτα” έχει εκατομμύρια ευρώ, τα “τυχαία” συχνά αποδεικνύονται στρατηγικά. 

Η γνωστή εικόνα

Και τώρα, με τον “Φραπέ” ξανά στο “κάδρο”, επιστρέφουμε σε μια παλιά, γνωστή εικόνα: κομματικοί μηχανισμοί που δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν τοπικά δίκτυα και πρόσωπα – είτε του ΠΑΣΟΚ, είτε της Ν.Δ., είτε στελέχη που συνεργάζονται με τον μηχανισμό της Περιφέρειας – για να διασφαλίσουν ότι η “πίτα” θα πάει στα κατάλληλα χέρια. 

Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠE, με πρωταγωνιστή τον “Φραπέ”, δεν είναι απλώς υπόθεση επιδοτήσεων. Είναι υπόθεση εξουσίας, διαπλοκής και τοπικών πελατειακών δικτύων. Και όσο πιο πολύ προσπαθούν να ξεπλυθούν οι ευθύνες πίσω από “τυχαίες επιλογές” και “τυχαίες δηλώσεις”, τόσο πιο πολύ φανερώνεται το πραγματικό δίκτυο: αυτό που δεν είναι δημόσιο, αλλά “παραπολιτικό”, με ρίζες στα τοπικά κομματικά σωλήνες και στις βαθιές γνωριμίες. 

Η Κρήτη μπορεί να είναι γεωγραφικά νησί, αλλά πολιτικά λειτουργεί σαν μικρό κράτος: με τις δικές της ισορροπίες και τους δικούς της “Φραπέδες” που, όταν κουβαλιούνται σωστά, εξασφαλίζουν θέση στο τραπέζι της “πίτας”.

Κι όσο η Εξεταστική – αλλά και η Δικαιοσύνη – τραβάει το… κουρτίνο, θα φανερώνονται κι άλλα ονόματα, άλλα ΚΥΔ, άλλες μεταβιβάσεις, άλλη “πίτα”. Στο τέλος της ημέρας, αυτό που μένει δεν είναι ποιος μιλάει πιο δυνατά, αλλά ποιος έχει τα δικαιώματα – στην παραγωγή, στην επιδότηση, στην καταβολή, στην εξουσία. Και όσο ανανεώνονται οι κλήσεις, τόσο τα φώτα πέφτουν όχι στους “μεγάλους” μόνο, αλλά στους συνήθεις “τοπικούς”. Εκεί που η “πίτα” μοιράζεται – αλλά πάντα με άλλα ονόματα, άλλα νούμερα και άλλες υπογραφές.