Η υποβόσκουσα εσωτερική κριτική προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έφτασε στο σημείο βρασμού, με αφορμή ένα ακατάστατο, συγκεχυμένο και μυστικοπαθές σχέδιο δαπανών που ανέδειξε διαιρέσεις και αποκάλυψε πόσο εύθραυστο είναι το πολιτικό της μέλλον.
Όταν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επέστρεψε για δεύτερη θητεία ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα τέλη του περασμένου έτους, οι σύμβουλοί της αναγνώρισαν πως η μεταρρύθμιση του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ θα ήταν μία από τις πιο δύσκολες αποστολές της.
Γεμάτος κρυμμένες παγίδες, αντικρουόμενα αιτήματα και διαφωνίες από τη Λισαβόνα έως τη Ρίγα, ήταν σαφές ότι δεν θα χρειαζόταν πολύ για να της γυρίσει μπούμερανγκ.
Οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν θέλουν να δώσουν ούτε ένα ευρώ παραπάνω στην ΕΕ – την ίδια στιγμή που το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απαιτεί το αντίθετο.
Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει άμεση ανάγκη για επενδύσεις στην άμυνα – κι όμως η ΕΕ κινδυνεύει αν αφαιρέσει κονδύλια από τους αγρότες.
Αν και αυτού του είδους οι εντάσεις δεν είναι καινούργιες, η Ένωση είναι πιο πολωμένη από ποτέ.
Και παρά την επανεκλογή της που έμοιαζε περισσότερο με στέψη παρά με δημοκρατική διαδικασία, η πολιτική στήριξη της φον ντερ Λάιεν είναι εύθραυστη και όλο και πιο ασταθής.
Ο ασαφής και αδιαφανής τρόπος με τον οποίο ανακοινώθηκε ο προϋπολογισμός για την επταετία από το 2028 και μετά, την Τετάρτη, δεν βοήθησε καθόλου.
Διαφωνίες για τα νούμερα
Ο σχεδιασμός είχε ξεκινήσει νωρίς.
Αναμένοντας σκληρές διαπραγματεύσεις, η φον ντερ Λάιεν και ο προσωπάρχης της, Μπιόρν Ζάιμπερτ, είχαν ξεκινήσει συνομιλίες με τα κράτη μέλη εδώ και 18 μήνες, πριν ακόμη είναι βέβαιο ότι θα εξασφάλιζε δεύτερη θητεία, σύμφωνα με αξιωματούχο της ΕΕ.
Σκοπός ήταν να συγκεντρωθούν απόψεις, να αποφευχθεί μια χαοτική διαμάχη και να παρουσιαστεί ένας προϋπολογισμός με ευρεία αποδοχή.
Ωστόσο, κρίνοντας από τα γεγονότα των τελευταίων 48 ωρών, αυτή η στρατηγική φαίνεται να έχει κλονιστεί.
Το μεσημέρι της περασμένης Τετάρτης – την ώρα που ο Επίτροπος Προϋπολογισμού Πιοτρ Σεραφίν επρόκειτο να παρουσιάσει το σχέδιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – οι αξιωματούχοι συνέχιζαν να διαφωνούν για τα τελικά ποσά.
Την προηγούμενη νύχτα είχαν εργαστεί μέχρι αργά, με κορυφαίους αξιωματούχους των 27 επιτρόπων να βρίσκονται σε διαβουλεύσεις στο κτίριο Μπερλεμόν (έδρα της Επιτροπής στις Βρυξέλλες) έως τις 2 π.μ. και να συνεχίζουν στις 8 το πρωί.
Ακολούθησε η καθιερωμένη εβδομαδιαία συνεδρίαση των επιτρόπων – η οποία συνήθως έχει τυπικό χαρακτήρα – αλλά αυτή τη φορά μετατράπηκε σε πολιτική σύγκρουση που διήρκεσε σχεδόν μέχρι τη στιγμή που ο Σεραφίν εμφανίστηκε για την παρουσίαση.
Προς ενόχληση των ευρωβουλευτών και των υπαλλήλων του Κοινοβουλίου, ο Σεραφίν εμφανίστηκε με τέσσερις ώρες καθυστέρηση.
Η παρουσίαση ήταν γεμάτη ασάφειες για το τι ακριβώς σήμαιναν οι αριθμοί και πώς υπολογίζονταν.
Οι ευρωβουλευτές ήταν εξοργισμένοι που δεν είχαν λάβει προηγουμένως τα σχετικά έγγραφα.
«Ελπίζουμε να φέρατε και κάποιο έγγραφο, γιατί αυτό το σεβαστό σώμα δεν έχει ενημερωθεί», ειρωνεύτηκε ο ευρωβουλευτής Ζίγκφριντ Μουρεσάν τον Σεραφίν – αν και ανήκουν στην ίδια κεντροδεξιά πολιτική ομάδα.
Στην πραγματικότητα, ακόμη και οι ίδιοι οι επίτροποι της φον ντερ Λάιεν δεν είχαν ενημερωθεί για τα συνολικά ποσά παρά μόνο λίγες ώρες πριν.
Εξηγώντας τη θολή διαδικασία, ένας αξιωματούχος κοντά σε επίτροπο είπε: «Μας είπε πόσο θα κόψει από το δικό μας πρόγραμμα, αλλά δεν ξέραμε τι θα κόψει από των άλλων.»
Για όλους – εκτός από τη μικρή στενή ομάδα στην οποία εμπιστεύεται η πρόεδρος – η συνολική πολιτική κατεύθυνση ήταν εξαιρετικά δύσκολο να κατανοηθεί.
Συμμαχίες εκ.. του προχείρου
Η κριτική προς τη φον ντερ Λάιεν και την κεντρικοποιημένη λήψη αποφάσεων έχει αυξηθεί τους τελευταίους μήνες, αλλά αυτή ήταν η πρώτη φορά που η εσωτερική αντίδραση εκδηλώθηκε ανοιχτά. Επίτροποι, κυρίως από διαφορετικές πολιτικές παρατάξεις, την ανάγκασαν να υποχωρήσει.
Η μεγάλη ιδέα της φον ντερ Λάιεν ήταν να συγχωνεύσει διάφορα ταμεία του προϋπολογισμού σε σχέδια ανά χώρα, τα οποία θα χρηματοδοτούνταν μόνο όταν οι κυβερνήσεις υλοποιούσαν μεταρρυθμίσεις.
Κατά τη γνώμη της, αυτό το σύστημα θα ενθάρρυνε τις απρόθυμες χώρες να συμμορφωθούν, ενισχύοντας παράλληλα την επιρροή των Βρυξελλών.
Όμως, με το πέρασμα των εβδομάδων, σχηματίστηκε μια πρόχειρη συμμαχία αγροτών, περιφερειών και ευρωβουλευτών που αντιτάχθηκαν στο «μεγάλο όραμά» της.
Στο εσωτερικό της Επιτροπής, μια ασυνήθιστη ένωση αποτελούμενη από έναν Σοσιαλιστή Ρουμάνο, έναν δεξιό Ιταλό και έναν μετριοπαθή Λουξεμβούργιο του οποίου ο αδερφός είναι αγρότης, απαίτησαν σημαντικές παραχωρήσεις.
«Κατάφεραν όλοι να σώσουν τα προσχήματα», είπε αξιωματούχος της Επιτροπής κοντά στις διαβουλεύσεις. Άλλος δήλωσε πως «πολέμησαν σκληρά και έκαναν ό,τι μπορούσαν για να προστατεύσουν τις πολιτικές τους».
Αντιμέτωπος με απειλές για μεγάλες περικοπές στον τεράστιο αγροτικό προϋπολογισμό της ΕΕ, ο Επίτροπος Γεωργίας Κριστόφ Χάνσεν κατάφερε να διασφαλίσει 300 δισ. ευρώ που πηγαίνουν απευθείας στις τσέπες των αγροτών.
Για την Κοινή Αγροτική Πολιτική, «δεν είναι επανάσταση αλλά εξέλιξη», είπε ο Χάνσεν σε δημοσιογράφους, προσπαθώντας να καθησυχάσει τους οργισμένους αγρότες που διαδήλωναν στους δρόμους των Βρυξελλών την Τετάρτη.
Εναντίον της φον ντερ Λάιεν τάχθηκε και η Επίτροπος για τα Κοινωνικά Δικαιώματα Ροξάνα Μινζάτου, η οποία έδωσε μάχη για τη διατήρηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (που χρηματοδοτεί την κατάρτιση ανέργων και ευάλωτων ομάδων).
Αν και δεν κατάφερε να εξασφαλίσει συγκεκριμένο ποσό, πέτυχε δέσμευση ώστε το 14% του συνολικού προϋπολογισμού να κατευθυνθεί σε κοινωνικές δαπάνες.
Παράλληλα, ο Επίτροπος Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ραφαέλε Φίττο αντιστάθηκε σε σχέδιο που θα ενίσχυε τις εξουσίες των εθνικών κυβερνήσεων εις βάρος των περιφερειών. Ένα τέτοιο σχέδιο θα αποδυνάμωνε τον ίδιο και θα υπονόμευε την πολιτική συνοχής της ΕΕ, την οποία επιβλέπει.
Το ζήτημα αυτό αναδείχθηκε ως ένα από τα πιο ακανθώδη κατά τη διάρκεια των δίωρων διαδοχικών συναντήσεων μεταξύ των επικεφαλής των επιτελείων των επιτρόπων.
Σε συναντήσεις μεταξύ της ομάδας του Φίττο και του Ζάιμπερτ, «όλη η συζήτηση περιστρεφόταν γύρω από αυτό», δήλωσε αξιωματούχος.
Ο Φίττο τελικά εξασφάλισε δέσμευση για διατήρηση 218 δισ. ευρώ ειδικά για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες.
Η φον ντερ Λάιεν έχει κάνει ένα δύσκολο ξεκίνημα στη δεύτερη θητεία της. Έχει αντιμετωπίσει πρόταση μομφής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και έχει προειδοποιηθεί ότι αυτή είναι η «απόλυτα τελευταία ευκαιρία» της.
Κατηγορήθηκε ότι συνεργάστηκε με ακροδεξιούς ευρωβουλευτές για να περάσει νομοθεσίες, αγνοώντας τις κεντρώες ομάδες που τη στήριξαν.
Επιπλέον, έχασε δικαστική υπόθεση σχετικά με το «Pfizergate» και την ανταλλαγή μηνυμάτων με κατασκευαστή εμβολίων κατά της COVID-19.
Οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό της ΕΕ τα επόμενα δύο χρόνια ποτέ δεν επρόκειτο να είναι εύκολες. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο ξεκίνησαν έκανε τη δύσκολη αποστολή ακόμη δυσκολότερη.
Source link
