Η Κρήτη, το νησί της λεβεντιάς, της φιλοξενίας και της βαθιάς παράδοσης, «κουβαλά» μαζί της και μια βαριά σκιά από το συλλογικό της παρελθόν: τη βεντέτα. Μια λέξη που συμπυκνώνει τον άγραφο νόμο της τιμής, της εκδίκησης και του αίματος. Το πρόσφατο μακελειό στα Βορίζια του Δήμου Φαιστού, με δύο νεκρούς και τέσσερις τραυματίες, ήρθε να «ξυπνήσει» με τον πιο δραματικό τρόπο, αυτό το παλιό και επικίνδυνο φαινόμενο, υπενθυμίζοντας ότι οι πληγές της παράδοσης «αιμορραγούν» ακόμα.
Η λέξη «βεντέτα» προέρχεται από την ιταλική vendetta, που σημαίνει «αντεκδίκηση». Ωστόσο, στην Κρήτη έγινε μέρος της παράδοσης, ένας άγραφος «νόμος του αίματος» που σχετίζεται με την τιμή και την υπεράσπιση της οικογένειας.
Η βεντέτα ξεκινούσε συνήθως από μια προσβολή, μια κτηματική διαφορά, μια ζωοκλοπή ή έναν φόνο. Το θιγόμενο μέλος αισθανόταν υποχρεωμένο να απαντήσει, όχι μόνο για να εκδικηθεί, αλλά για να αποκαταστήσει την τιμή του. Έτσι άνοιγε ένας κύκλος βίας που μπορούσε να διαρκέσει δεκαετίες και να εμπλέξει ολόκληρες οικογένειες με εκατέρωθεν πλήγματα και νεκρούς.
Αν και συχνά επιχειρούνταν συμφιλιώσεις, γνωστές ως «σασμοί», πολλοί απ’ αυτούς δεν τηρούνταν ποτέ. Κάθε νέα γενιά κληρονομούσε το βάρος των προηγούμενων.
Η κρητική βεντέτα έχει ρίζες που φτάνουν μέχρι την Τουρκοκρατία και τις απομονωμένες ορεινές κοινότητες του νησιού. Εκεί, όπου η κρατική εξουσία ήταν ανύπαρκτη και οι άνθρωποι έλυναν μόνοι τους τις διαφορές τους, η τιμή και η υπόληψη είχαν μεγαλύτερη αξία από τη δικαστική δικαιοσύνη Στον κρητικό πολιτισμό, η τιμή της οικογένειας ήταν ιερή και η παραβίασή της δεν μπορούσε να μείνει ατιμώρητη.
Το φαινόμενο της βεντέτας δεν είναι πρόσφατο και φυσικά δεν αφορά μόνο την Κρήτη. Παρά τη σημαντική κοινωνική πρόοδο και την ενίσχυση των θεσμών, η κουλτούρα της αυτοδικίας παραμένει ζωντανή σε ορισμένες κοινότητες.
Η βεντέτα δεν είναι μόνο κοινωνικό φαινόμενο αλλά και ψυχολογικό. Η ανάγκη του ανθρώπου να «ισορροπήσει το δίκιο» μέσα από πράξη εκδίκησης είναι πανάρχαια. Στην Κρήτη, όμως, «ντύθηκε» με το ένδυμα της τιμής, της λεβεντιάς και του καθήκοντος προς την οικογένεια.
Κι ενώ παλαιότερα η εκδίκηση αποτελούσε «νόμιμη» απάντηση, σήμερα αποτελεί τραγωδία: διαλύει οικογένειες, ρημάζει χωριά και αφήνει πίσω της αίμα και νεκρούς.
Ο κοινωνιολόγος Νίκος Παπαδάκης εξηγεί: «Η βεντέτα δεν είναι απλώς πράξη εκδίκησης. Είναι κοινωνικό σύστημα που αναπαράγεται μέσα από τον φόβο, την περηφάνια και τον σεβασμό στην παράδοση. Όταν η τιμή μιας οικογένειας θεωρείται προσβεβλημένη, η πίεση για αντίδραση γίνεται τεράστια».
Το πρωί της 1ης Νοεμβρίου 2025, το μικρό χωριό Βορίζια του Ηρακλείου μετατράπηκε σε πεδίο μάχης. Μετά από νυχτερινή βομβιστική επίθεση σε υπό κατασκευή σπίτι, η κατάσταση ξέφυγε.
Λίγες ώρες αργότερα, ένοπλοι επιτέθηκαν στο χωριό και άρχισαν να πυροβολούν αδιακρίτως. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, έπεσαν εκατοντάδες σφαίρες, με δύο νεκρούς, έναν 39χρονο άνδρα και μια 56χρονη γυναίκα, και τέσσερις τραυματίες.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι πίσω από την αιματηρή σύγκρουση βρίσκονται παλιές οικογενειακές αντιπαλότητες μεταξύ των οικογενειών, οι οποίες είχαν στο παρελθόν διαφορές για βοσκοτόπια και ιδιοκτησίες.
Η κοινωνία του χωριού είναι σε σοκ, ενώ οι αρχές φοβούνται ενδεχόμενα αντίποινα και νέα έκρηξη βίας. Το σκηνικό θυμίζει άλλες σκοτεινές εποχές, όταν οι βεντέτες ήταν τρόπος ζωής στα ορεινά χωριά.
Για να εξαλειφθεί οριστικά το φαινόμενο, δεν αρκούν μόνο οι αστυνομικές επιχειρήσεις. Χρειάζεται εκπαίδευση, διάλογος και κοινωνική αλλαγή.
Οι νέες γενιές πρέπει να απαλλαγούν από το βάρος του «παλιού νόμου». Η εκπαίδευση, η οικονομική ανάπτυξη και η ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς το κράτος θα μπορούσαν να περιορίσουν τέτοιες νοοτροπίες.
Η Κρήτη έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου, όμως περιστατικά όπως αυτό στα Βορίζια δείχνουν ότι το βίαιο παρελθόν παραμένει ζωντανό.
Το μακελειό στα Βορίζια θυμίζει ότι ο νόμος του αίματος δεν έχει θέση σε μια σύγχρονη κοινωνία. Η τιμή δεν αποκαθίσταται με εκδίκηση, αλλά με δικαιοσύνη. Και η πραγματική λεβεντιά σήμερα δεν είναι να πυροβολείς για το όνομα της οικογένειας, αλλά να προστατεύεις τη ζωή και την ειρήνη του τόπου σου.
Θέλετε να μένετε ενημερωμένοι για τις εξελίξεις της επικαιρότητας;
Διαβάστε όλα τα
τελευταία νέα από την Θεσσαλονίκη & την Ελλάδα, τη στιγμή που συμβαίνουν.
Σχετικά με τον αρθρογράφο Βασίλης Μασούρας
Από πολύ μικρή ηλικία, μου άρεσε να ρωτώ, να ερευνώ και να μαθαίνω. Η φιλομάθειά μου με οδήγησε αρχικά στο Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης και στη συνέχεια στη μεγάλη μου αγάπη, τη Δημοσιογραφία, την οποία σπούδασα στο Τμήμα Δημοσιογραφίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.
Στην πορεία μου έχω συνεργαστεί με το DION TV, το STAR Βορείου Ελλάδας, το Radio Thessaloniki 94,5 και με ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα θεμάτων και συνεντεύξεων. Κάθε εμπειρία αποτελεί για μένα μια ευκαιρία να γνωρίσω νέους ανθρώπους, να ανακαλύψω διαφορετικές οπτικές και να εξελιχθώ τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά.
Πιστεύω βαθιά ότι η δημοσιογραφία δεν είναι απλώς επάγγελμα, αλλά λειτούργημα. Γι’ αυτό προσεγγίζω κάθε ρεπορτάζ με εντιμότητα, ακρίβεια και υπευθυνότητα, επιδιώκοντας να παρέχω αξιόπιστη και αντικειμενική ενημέρωση. Η έρευνα, η συνέπεια και η διαρκής αναζήτηση της αλήθειας είναι οι αξίες που καθοδηγούν τη δουλειά μου.
Η δημοσιογραφία με γεμίζει επαγγελματικά και προσωπικά γιατί μου επιτρέπει να μετατρέπω την περιέργεια σε γνώση, τη γνώση σε ενημέρωση και την ενημέρωση σε δύναμη για κοινωνική αλλαγή. Πιστεύω πως η πραγματική ευτυχία βρίσκεται στο να παθιάζεσαι με αυτό που κάνεις και εγώ νιώθω τυχερός που μπορώ να το ζω καθημερινά μέσα από το επάγγελμά μου.
Source link
