Ποιος θα φανταζόταν ότι, σε μια εποχή που η Κρήτη ετοιμάζεται να υποδεχτεί το μέλλον με ένα νέο διεθνές αεροδρόμιο, η γη της θα ξετύλιγε μπροστά μας ένα τόσο βαθύ κομμάτι του παρελθόντος; Κι όμως, στον λόφο της Παπούρας, κοντά στο Καστέλλι Πεδιάδος, ένα μυστηριώδες κυκλικό μνημείο ήρθε στο φως. Ένα τελετουργικό σύμπλεγμα από ομόκεντρους λίθινους δακτυλίους, που αρχαιολόγοι, επιστήμονες και τοπικές αρχές έχουν ήδη αρχίσει να αποκαλούν «Μινωική Πύλη του Ουρανού».
Η δομή που αποκαλύφθηκε, στο πλαίσιο εργασιών για την εγκατάσταση ραντάρ στο πλαίσιο της κατασκευής του αεροδρομίου Καστελλίου στο νομό Ηρακλείου, είναι μοναδική για τα δεδομένα του Αιγαιακού χώρου. Αποτελείται από οκτώ ομόκεντρους κυκλικούς λίθινους δακτυλίους και έχει εξωτερική διάμετρο περίπου 48 μέτρα. Η συνολική επιφάνειά της υπολογίζεται σε πάνω από 1.800 τετραγωνικά μέτρα, ενώ στο κέντρο της δεσπόζει ένας τετράπλευρος θάλαμος, διαιρεμένος σε τέσσερα μέρη.
Ονομάζεται και Βαθμιδωτός Πύργος Παπούρας και συνιστά πρακτικά το αρχαιότερο και μεγαλύτερο αρχαίο αστεροσκοπείο στην Ελλάδα!
Η αρχιτεκτονική της κατασκευής – χωρίς κονίαμα, με προσεκτικά τοποθετημένες πέτρες και περίτεχνες εσωτερικές διαδρομές – υποδηλώνει έναν σκοπό που ξεπερνά την απλή αποθήκευση ή κατοίκηση. Πρόκειται για μια κατασκευή με ισχυρό τελετουργικό, κοινωνικό και αστρονομικό χαρακτήρα. Εκτείνεται σε διαφορετικά υψομετρικά επίπεδα και με «δαιδαλώδες – λαβυρινθώδες» εσωτερικό.
Σύμφωνα με τους ερευνητές Ξενοφώντα Μουσά και Μηνά Τσικριτσή, το μνημείο λειτουργούσε ως αστρονομικό και ημερολογιακό εργαλείο. Ο Δρ Μουσάς είναι αστρονόμος, καθηγητής του ΕΚΠΑ και «φύλακας» του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Ο Μηνάς Τσικριτσής είναι καθηγητής πληροφορικής και ερευνητής Αιγαιακών γραφών, με δημοσίευση πολλών μελετών για τη μινωική γραφή. Οι δύο καθηγητές συνυπογράφουν άρθρο, που καλεί την κυβέρνηση να άρει τα σχέδια για την ανέγερση ραντάρ δίπλα στο μνημείο. «Η μινωική Κρήτη δεν έχτιζε απλώς ναούς, αλλά δημιουργούσε λίθινους μηχανισμούς χρόνου: παρατηρητήρια, ημεροδείκτες και κοσμοϊερά. Οι αντιδράσεις των αρχαιολόγων των κατοίκων και άλλων φορέων, οι οποίοι ζητούν την ανάδειξη του μνημείου και την αλλαγή σχεδίων της κατασκευάστριας εταιρείας μας βρίσκει σύμφωνους», αναφέρεται μεταξύ άλλων στο άρθρο.
Στις 7 Ιουλίου εκδόθηκε ανακοίνωση – παρέμβαση, που υπογράφηκε από 114 αρχαιολόγους – ακαδημαϊκούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό, με θέμα την «πρόθεση της διαχειρίστριας εταιρείας “Διεθνής Αερολιμένας Ηρακλείου Κρήτης” να εγκαταστήσει τα ραδιοβοηθήματα του νέου αεροδρομίου στην Παπούρα. Το πόρισμα είναι ότι «θα βλάψει ανεπανόρθωτα το μνημείο και τον περιβάλλοντα χώρο, διαταράσσοντας την άρρηκτη σχέση που τα συνδέει».
Το εύρημα χρονολογείται στην Πρωτοπαλατιακή περίοδο του Μινωικού πολιτισμού, δηλαδή περίπου στο 2000–1700 π.Χ., ενώ υπάρχουν ενδείξεις για χρήση και σε μεταγενέστερες εποχές. Η σημασία του δεν έγκειται μόνο στη χρονολογία, αλλά και στη μοναδικότητα της αρχιτεκτονικής του. Παρόμοια μνημεία δεν έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα ούτε στην Κρήτη ούτε στο υπόλοιπο Αιγαίο.
Η αποκλειστικότητα της Παπούρας, σε συνδυασμό με τον μνημειώδη χαρακτήρα της, έχει κινήσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας εντός και εκτός Ελλάδας. Μέσα ενημέρωσης όπως το Smithsonian Magazine, το Artnet News και το Ancient Origins έχουν ήδη καλύψει την ανακάλυψη, εστιάζοντας στον πρωτοφανή συνδυασμό τελετουργίας, τεχνολογίας και παρατήρησης του ουρανού.
Αυτή η μοναδική κατασκευή, προσεκτικά προσανατολισμένη, ήταν κατά τα φαινόμενα ένας τόπος πολυπρισματικής μυσταγωγίας, όπου τελούνταν αγροτικά, αστρονομικά και ιερατικά δρώμενα με συμμετοχή της κοινότητας. Ένας ανοικτός, τελετουργικός πολύ-λειτουργικός χώρος τελετουργιών, κοινωνικών συναθροίσεων, και αστρονομικών παρατηρήσεων.
Ο κύριος άξονας του κύκλου προσανατολίζεται στην ανατολή του Ήλιου στις 26 Οκτωβρίου, μια ημερομηνία που συνέπιπτε με την παραδοσιακή εποχή σποράς για τους Μινωίτες. Επιπλέον, στο εσωτερικό του έχουν βρεθεί οστά ζώων και ίχνη από τελετουργικά κατάλοιπα, στοιχείο που επιβεβαιώνει τη χρήση του ως ιερού χώρου.
Με τους δύο διαπρεπείς επιστήμονες και φυσικά πολλούς άλλους ειδήμονες συντάσσεται ο βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ, Χάρης Μαμουλάκης, ο οποίος επανέφερε το θέμα στη βουλή, με ερώτηση προς την υπουργό πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη. Ο κ. Μαμουλάκης τόνισε ότι τα πρώτα δεδομένα της ανασκαφικής έρευνας, που βρίσκεται σε εξέλιξη, έχουν συγκλονίσει την παγκόσμια κοινότητα των αρχαιολόγων και οδηγούν πολλούς να χαρακτηρίζουν το μνημείο «σημαντικότερο και από το Stonehenge». Μεταξύ άλλων ρώτησε την υπουργό αν υπάρχει επίσημη μελέτη που να τεκμηριώνει την ανάγκη και τη σκοπιμότητα της εγκατάστασης του συγκεκριμένου εξοπλισμού αποκλειστικά και μόνο στο λόφο Παπούρα.
Η κ. Μενδώνη απάντησε ότι «η τελική λύση διασφαλίζει τόσο την πλήρη προστασία και ανάδειξη του μνημείου όσο και την ασφάλεια των πτήσεων του νέου αεροδρομίου Καστελλίου», υποστηρίζοντας ότι το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) δεν είχε άλλη επιλογή απ’ το να εγκρίνει την εγκατάσταση των δύο ραντάρ δίπλα στο μνημείο.
Σύμφωνα με τους κ. Μουσά και Τσικριτσή αν ο χώρος παραμείνει παρθένος, θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κέντρο πολιτιστικού τουρισμού, εκπαίδευσης, αστρονομικής παρατήρησης και τοπικής ανάπτυξης.
Επιμένουν ότι τα ραντάρ θα πρέπει να εγκατασταθούν σε άλλο μακρινό μέρος, καθώς η παρουσία τους απαγορεύει την παρουσία ανθρώπων, λόγω της ακτινοβολίας.
Οι δύο καθηγητές έχουν ολοκληρωμένη πρόταση, με τους εξής άξονες.
- Αναγνώριση, προστασία και ανάδειξη του Πύργου της Παπούρας από την Πολιτεία.
- Μελέτη του σπηλαίου
- Διεπιστημονική έρευνα με συμμετοχή αρχαιολόγων, αστρονόμων, αρχαιοαστρονόμων, γεωγράφων και ανθρωπολόγων.
- Εγκατάσταση πληροφοριακών πινακίδων και χαρτών, φυσικών και ψηφιακών, που να εξηγούν την αστρονομική σημασία της θέσης.
- Εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολεία και φοιτητές.
- Συνεργασία με πολιτιστικούς συλλόγους, εντός και εκτός Κρήτης.
- Δημιουργία περιηγητικής διαδρομής που να συνδέει την Παπούρα με άλλους ιερούς τόπους (Γιούχτας, Ψυχρό, Καρφί, Ελευσίνα).
Η Παπούρα, λένε, είναι μια Πύλη. Μια Πύλη προς το Μινωικό Σύμπαν, αλλά και τους ποιοτικούς τουρίστες, που συνδέει τον άνθρωπο με τη φύση, τη γη με τον ουρανό, το τότε με το τώρα. Αν δεν προστατευθεί, θα χαθεί. Αν αναδειχθεί, μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε την Κρήτη, την Ελλάδα, τον Πολιτισμό – και τον εαυτό μας.
Φωτογραφία: Ekriti.gr
Δημοφιλέστερα Ημέρας
Source link
