Ο πόλεμος πληγώνει κι άλλο την ελληνική οικονομία

Η σύγκρουση ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν δεν είναι μία πολεμική αναμέτρηση με τοπικά χαρακτηριστικά, αλλά οι διαστάσεις της έχουν παγκόσμιο χαρακτήρα, επηρεάζοντας μία σειρά πραγμάτων και πρώτη και καλύτερη την οικονομία. Προφανώς, εκείνες οι χώρες που θα επηρεαστούν περισσότερο είναι οι πιο ευάλωτες, οι οικονομικά εξαρτώμενες από συγκεκριμένα κέντρα, που έχουν ακολουθήσει όλα τα προηγούμενα χρόνια μία μονοδιάστατη εξωτερική πολιτική και που δυστυχώς πόνταραν τα πάντα προς μία πλευρά, χωρίς να φροντίσουν παράλληλα να κρατήσουν ανοιχτές πόρτες προς πάσα κατεύθυνση, ακολουθώντας τη σοφή τακτική μίας πολυδιάστατης διπλωματίας, η οποία ποτέ δε σε κατατάσσει με τους χαμένους. 

Η χώρα μας δυστυχώς είναι μία τέτοια περίπτωση. Ειδικά, τα τελευταία χρόνια έχουμε εγκαταλείψει όλους τους διαύλους επικοινωνίας, που πολύ ευφυώς οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν αναπτύξει και έχουμε προσκολληθεί μονοδιάστατα στο “άρμα” των ΗΠΑ, εγκαταλείποντας τη γειτονιά μας που δεν είναι άλλη από την Ευρώπη, ενώ παράλληλα δημιουργούμε αντιπάθειες και απορρίπτουμε κάθε ενδεχόμενο οικονομικής συνεργασίας, με χώρες που συνδεόμαστε ιστορικά εδώ και πάρα πολλούς αιώνες όπως είναι η Ρωσία. 

Τα μαντάτα που έρχονται στην κυβέρνηση με αφορμή τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή δεν είναι καθόλου καλά. Μία σειρά από κρίσιμους οικονομικούς τομείς ενδέχεται να πληγούν ανεπανόρθωτα, ανατρέποντας όλο τον σχεδιασμό του οικονομικού επιτελείου, το οποίο επιθυμούσε να παρουσιάσει μία διαφοροποιημένη εικόνα στους πολίτες ενόψει της ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο. Το μεγαλύτερο “αγκάθι” για την κυβέρνηση, το οποίο της έχει στερήσει και μεγάλο μέρος της εκλογικής της δύναμης από το 2023 είναι η ακρίβεια και η πληθωριστική κρίση, την οποία μέχρι τώρα δεν έχει κατορθώσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά. Η κατάσταση αναμένεται να επιδεινωθεί το επόμενο χρονικό διάστημα, εξαιτίας της νέας ανόδου στα καύσιμα, η οποία θα συμπαρασύρει σε περαιτέρω αύξηση το ενεργειακό κόστος και κατά συνέπεια λογικό επακόλουθο είναι να ανέβουν κι άλλο οι τιμές στα βασικά είδη κατανάλωσης. 

Κλείνει η αγορά του Ισραήλ, τη στιγμή που περιμέναμε 1 εκατ. επισκέπτες 

Επιπλέον, αρνητικά είναι και τα μηνύματα που έρχονται από τον τουριστικό κλάδο της χώρας και ειδικότερα της Κρήτης μετά την έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν. Οι σημαντικότερες απώλειες προέρχονται από την ισραηλινή αγορά, όπου, σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τις αεροπορικές κρατήσεις τους μήνες του καλοκαιριού, περίπου 1.000.000 Ισραηλινοί πολίτες θα επισκέπτονταν την Ελλάδα για τις διακοπές τους, αριθμός-ρεκόρ σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Μάλιστα, κάνοντας μια σύγκριση με την περυσινή χρονιά, η οποία ήταν αρκετά καλή στο κομμάτι των αφίξεων από την εν λόγω αγορά, φέτος εμφανίζεται μία εντυπωσιακή άνοδος της τάξης του 41%. 

Μέχρι τώρα οι προβλέψεις είναι αρκετά δυσοίωνες, με τους επαγγελματίες του τουρισμού να δέχονται ένα μεγάλο “χτύπημα” στα έσοδά τους, ενώ όπως όλα δείχνουν, το κλίμα ανασφάλειας δεν αναμένεται να αποκατασταθεί γρήγορα, από τη στιγμή που υπάρχει περιορισμός των μετακινήσεων προς τις περιοχές εκείνες που θεωρούνται εμπόλεμη ζώνη. 

Ενδεικτικό της κατάστασης είναι το γεγονός ότι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες, όπως η Aegean Airlines, ακύρωσαν όλες τις πτήσεις της από και προς το Τελ Αβίβ έως τις 12 Ιουλίου, ενώ παράλληλα ακυρώνονται και όλες οι πτήσεις από και προς τη Βηρυτό, το Αμμάν και το Ερμπίλ έως και τις 28 Ιουνίου. 

Φόβοι για απώλειες έως και 800 εκατ. ευρώ στα τουριστικά έσοδα 

Εάν γενικευτεί η κλιμάκωση και διατηρηθούν οι εχθροπραξίες κατά τους θερινούς μήνες, υπολογίζεται ότι αυτή η αρνητική εξέλιξη θα επιφέρει μείωση 10-15% στις αφίξεις τουριστών, με εκτίμηση απωλειών 600-800 εκατ. ευρώ και επίπτωση -6% στα ετήσια τουριστικά μας έσοδα. Οι επαγγελματίες του τουρισμού εκφράζουν τον φόβο ότι η Ελλάδα μπορεί να θεωρηθεί “γειτονική ζώνη αστάθειας”, ειδικά από επισκέπτες τρίτων χωρών από την Ασία και τις ΗΠΑ. Με βάση το σκεπτικό αυτό είναι πιθανό να δούμε να σημειώνονται ακυρώσεις ή αλλαγή προγραμματισμένων δρομολογίων κρουαζιέρων και πακέτων πολυπροορισμών, που συμπεριλαμβάνουν την Ελλάδα, την Τουρκία, το Ισραήλ και την Αίγυπτο. 

Ωστόσο, δεν είναι μόνο ο τουρισμός που επηρεάζεται αρνητικά, καθώς το φαινόμενα που εξελίσσεται είναι πολυπαραγοντικό. Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς ανακοίνωσε πως η νέα σοβαρή πολεμική ένταση, υπό τον φόβο γενικής σύρραξης, ενδεχομένως να έχει σοβαρές και πολυεπίπεδες οικονομικές επιπτώσεις, τόσο περιφερειακά όσο και παγκόσμια.

Τι σημαίνει ένας αποκλεισμός στα στενά του Ορμούζ; 

Η ανησυχία επικεντρώνεται στους τομείς της ενεργειακής ασφάλειας και των τιμών του πετρελαίου, στο εμπόριο και τη ναυτιλία, τις χρηματοπιστωτικές αγορές, τις τοπικές και περιφερειακές οικονομίες. Οι εκτιμώμενες άμεσες επιπτώσεις, λόγω αβεβαιότητας στον Περσικό Κόλπο, είναι η απότομη αύξηση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου. 

Η νέα απειλή στα στενά του Ορμούζ, απ’ όπου διέρχεται το 26% του παγκόσμιου πετρελαίου, θα επιβαρύνει καύσιμα για μεταφορές, παραγωγή και θέρμανση, ειδικά στην Ε.Ε., με πιθανή βραχυπρόθεσμη τιμή άνω των 80 $ το βαρέλι και επανεμφάνιση πληθωριστικών πιέσεων. 

Σύμφωνα με προηγούμενες αντίστοιχες κρίσεις το 2023 και 2024, το ΔΝΤ εκτιμά τις επιπτώσεις στον πληθωρισμό +0,6% έως +1% στις προηγμένες οικονομίες και στο παγκόσμιο ΑΕΠ από -0,2% έως -1%.

Στο εμπόριο και τις θαλάσσιες μεταφορές οι επιπτώσεις επικεντρώνονται στις ναυτιλιακές καθυστερήσεις και αποκλεισμούς στον Περσικό Κόλπο, με πιθανές επιθέσεις σε εμπορικά πλοία, την άνοδο των ναύλων και ασφαλίστρων πλοίων, αυξάνοντας τα κόστη των logistics, τις εισαγωγές πρώτων υλών, σιτηρών και πετροχημικών. 

Απώλειες έως και 1% του ΑΕΠ 

Οι σημαντικότερες επιπτώσεις για την Ελλάδα από μια ενδεχόμενη γενική σύρραξη Ισραήλ-Ιράν εστιάζονται σε 5 βασικούς τομείς, τον τουρισμό, τη ναυτιλία, το εμπόριο, το ενεργειακό κόστος και τη γεωπολιτική σταθερότητα. 

Συγκεκριμένα, η ελληνική ναυτιλία θα πρέπει να είναι σε επιφυλακή για πιθανές επιθέσεις ή εμπλοκές στα στενά του Ορμούζ και την Ερυθρά Θάλασσα, που θα οδηγήσουν αναπόφευκτα, εκτός από την αύξηση ναύλων και ασφαλίστρων, σε “rerouting” πλοίων μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας και σε μεγάλες καθυστερήσεις. 

Οι ναυτιλιακές εταιρείες θα δουν άνοδο του λειτουργικού τους κόστους 300-500 εκατ. ευρώ και πιθανές πιέσεις σε ναυλώσεις, με εκτιμώμενη μείωση -1% στα έσοδα του ελληνόκτητου στόλου. Η απρόσκοπτη διέλευση εμπορευμάτων από Ασία μέσω Σουέζ στην Ευρώπη είναι σημαντική για logistics, μεταποίηση και λιανικό εμπόριο.

Οι εκτιμώμενες οικονομικές απώλειες για την Ελλάδα στο θεωρητικό σενάριο μιας τρίμηνης διάρκειας της πολεμικής έντασης υπολογίζονται στα 2,1-2,6 δισ. ευρώ και ποσοστιαία επίπτωση -1% στο ΑΕΠ. 

Στο εμπόριο η αύξηση του κόστους εισαγωγών και οι καθυστερήσεις λόγω μειωμένων δυνατοτήτων στα logistics σημαίνει απώλειες κύκλου εργασιών 200-300 εκατ. ευρώ, καθώς και αύξηση +5-7% στο κόστος των εισαγόμενων προϊόντων από Ασία, επιβαρύνοντας τον πληθωρισμό. 

Η “γκρίνια” φέρνει πιο κοντά τις εκλογές; 

Όταν πιέζεται η οικονομία, πιέζονται και τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος, το οποίο στις περισσότερες δημοσκοπήσεις βρίσκεται κάτω από το 30%. Με γνώμονα ότι οι πολίτες θα δεχτούν νέες πιέσεις στα εισοδήματά τους και τα δημοσιονομικά δεδομένα στενεύουν επικίνδυνα, στο κυβερνητικό επιτελείο έχουν ξεκινήσει να σκέφτονται την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Μπορεί ο πρωθυπουργός να υποστηρίζει σε όλους τους τόνους ότι θα εξαντλήσει την τετραετία, ωστόσο παρατηρούμε μία μεταστροφή όσον αφορά στην άκαμπτη στάση που τηρούσε μέχρι τώρα πάνω στο θέμα. 

Η εκλογή νέου γραμματέα στη Ν.Δ. του κ. Σκρέκα, ο οποίος, όπως όλα δείχνουν, θα παίξει κομβικό ρόλο στον προεκλογικό αγώνα, και με δεδομένο ότι θα υπάρξουν αναδιατάξεις στο πολιτικό σκηνικό, και από τα αριστερά, με ένα πιθανό νέο κόμμα από τον κ. Τσίπρα, αλλά και από τα δεξιά με έναν νέο φορέα στον οποίο ενδεχομένως να πρωταγωνιστεί ή να επηρεάζει ο κ. Σαμαράς, η περίπτωση ενός εκλογικού αιφνιδιασμού έχει μπει για τα καλά στο τραπέζι. 

Άλλωστε, όταν ακούς τον πρωθυπουργού να λέει ότι «η μάχη για τις επόμενες εκλογές ξεκινά τώρα, για μία νίκη που θα δώσει ασφάλεια στους πολίτες», δικαιολογημένα μπαίνουν… ψύλλοι στ’ αφτιά σου.